مصراع و بیت:هر شعر از قسمت های کوچکی به نام « بیت » تشکیل یافته است و هر بیت دو مصراع دارد.
زبهر نیایش سر و تن بشست یکی پاک جای پرستش بجست
دو مصراع باهم یک بیت است.
قافیه و ردیف:کلماتی که عیناً در پایان مصراع ها تکرار شود، « ردیف» و کلماتی که در پایان مصراع ها یا قبل از ردیف بیاید که فقط یک یا چند حرف آخرشان یکسان باشد، « قافیه » نامیده می شوند. « خویش» دربیت زیر، ردیف و « بازوی /ترازوی » قافیه است.بخور تا توانی به بازوی خویش که سعیت بود در ترازوی خویش
قالب های شعری:
قافیه در شعرها در آخر مصراع های متفاوتی می آید و شکل هایی را ایجاد می کند که آن ها را « قالب شعر » می گویند، بنابراین ما قالب شعر ها را با توجّه به جایگاه قافیه می شناسیم.
رباعی:شعری چهار مصراعی است که مصراع سوم آن معمولاً قافیه ندارد. این نوع شعر مناسب ترین قالب برای ثبت لحظه های کوتاه شاعرانه است و در همه ی دوره های شعری رواج داشته است. رباعی قالبی خاص زبان فارسی است.
دوبیتی:شعری است مشتمل بر دو بیت که گاه مصراع سوم آن قافیه ندارد. بیش تر درون مایه ای عاشقانه و عارفانه دارد . دوبیتی وزن خاص دارد و از این نظر با رباعی متفاوت است.
مثنوی:قالب شعری است که هر بیت آن قافیه ای جداگانه دارد و برای سرودن داستان ها مطالب طولانی مناسب است. نام دیگر مثنوی "دوگانی" است.واژه ی مثنوی ازکلمه "مثنّی" به معنی دوتایی گرفته شده است.از معروف ترین اشعار در قالب مثنوی می توان ازدیوان« مثنوی معنوی» نام برد.
مثنوی از قدیم ترین قالب های شعر فارسی و خاص زبان فارسی است و در همه ی سروده ها از آن استفاده می شده است
قصیده :
قصیده شعری است که مصرع اول و تمام مصرع‌های زوج آن دارای قافیه ی یکسان باشد؛ درست است که قصیده در ظاهر مانند غزل است امّا در تعداد ابیات و موضوع با آن متفاوت است.
غزل:غزل شعری است که با توجّه به قصیده به وجود آمده است و مثل قصیده ، قافیه های آن در مصراع های اول و زوج است و تعداد بیت های آن از 15 ، 16 بیت کمتر است و موضوع آن درباره جوانی و شادی و عشق و عرفان است. «حافظ»از غزلسرایان معروف شعرپارسی است.
قطعه:قطعه شعری است که مصرع های زوج آن هم قافیه اند. ابیات قطعه از ابتدا تا پایان به یکدیگر مربوط است. «انوری » «ابن یمین » و«پروین اعتصامی » از جمله شاعران معروف در سرودن قطعه بوده اند .
