ضمیر: کلمه ای است که به جای اسم می نشیند و از تکرار آن در جمله جلوگیری می کند .

مثال:فاطمه به والدینش نامه نوشت و در آن از زحمات ایشان تشکر کرد.(ایشان ضمیر و جانشین والدینش )

هرگاه ضمیر برای هر شخص(گوینده،شنونده،غایب) گونه ای جداگانه داشته باشد، آن را ضمیرشخصی گویند. *

.ضمیر شخصی مانندفعل دارای شش صورت است

اول شخص مفرد: من      گوینده               اول شخص جمع: ما       گویندگان

دوم شخص مفرد: تو      شنونده               دوم شخص جمع: شما      شنوندگان

سوم شخص مفرد: او     غایب                سوم شخص جمع: ایشان    غایبان

ضمیر  همانند اسم می تواند در جمله نقش های متفاوتی داشته باشد .

مانند: 

می تواند نهاد واقع شود. مثال: آرزو به بازار رفت .  ....او به بازار رفت . (آرزو و او نهاد جمله هستند.)

می تواند فاعل واقع شود.مثال:زهرا ومادرش خانه را مرتب کردند.---›آنها خانه را مرتب کردند.(زهرا و مادرش آنها فاعل جمله هستند.)

می تواند مفعول واقع شود. مثال: عرفان رضا را دید .   عرفان او رادید . ( رضا و او مفعول هستند.)

به ضمیر های شش گانه ای  که در بالا به آنها اشاره شده ضمیر های منفصل ( جدا) می گویند .

جدا از این ضمایر (ضمیر ها) ضمایر ششگانه ی متصل هم داریم (چون به تنهایی نمی آیند و به کلمه ای متصل می شوند .)و به قرار زیر می باشند :

اول شخص مفرد:---َم      گوینده                  اول شخص جمع: مان       گویندگان

دوم شخص مفرد: ---َت      شنونده               دوم شخص جمع: تان       شنوندگان

سوم شخص مفرد:---َش     غایب                سوم شخص جمع: شان     غایبان

مثال : کتابم – کتابت  -کتابش     کتابمان – کتابتان – کتابشان